Τσακωμοί ανάμεσα στα αδέρφια πόσο σοβαροί μπορούν να γίνουν; Αναρωτιέσαι τι μπορεί να γίνει για να βελτιωθεί η σχέση τους; Σε συναντήσεις με άλλους γονείς σε ρωτάνε πόσα παιδάκια έχετε; Απαντάς ήρεμα και ωραία, έχω 3. Και η καταιγίδα των εκπλήξεων μόλις έφτασε στα αυτιά σου! Α τι ωραία! 3 παιδάκια μπράβο! Θα παίζουν όλη μέρα μαζί! Φίλοι για μια ζωή! Πόσο τυχερά έχουν παρέα κάθε ημέρα, όλη την ημέρα!
Και εσύ χαμογελάς, απλά, και αναρωτιέσαι:
Πως θα είναι φίλοι όταν κάθε λίγο και λιγάκι μπαίνεις στη μέση να τα χωρίσεις;
Πως θα προχωρήσουν στη ζωή όταν από μικρά το ένα πληγώνει το άλλο;
Πόσο θα αντέξεις σε ένα σπίτι όπου οι τσακωμοί είναι καθημερινότητα;
Και απαντάς ένα ναι, ναι και τρέχεις να τα προλάβεις γιατί να πάλι τσακώνονται!
Ας δούμε όμως γιατί τελικά τσακώνονται τα αδέρφια και τι μπορούμε να κάνουμε εμείς οι γονείς για αυτό.
Ενώ πολλά παιδιά έχουν την τύχη να γίνουν οι καλύτεροι φίλοι με τα αδέρφια τους, είναι σύνηθες φαινόμενο τα αδέρφια και οι αδερφές να τσακώνονται. Συχνά συναντάμε και το συναισθηματικό «εκκρεμές» τη μια σε λατρεύω την άλλη σε απεχθάνομαι! Και έχουμε τα παιδιά να πηγαίνουν από τη μια συναισθηματική κατάσταση στην άλλη και μάλιστα σε χρόνο ρεκόρ.
Συχνά, ο ανταγωνισμός μεταξύ των αδελφών ξεκινά ακόμη και πριν γεννηθεί το δεύτερο παιδί και συνεχίζεται καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και ανταγωνίζονται για τα πάντα, από τα παιχνίδια μέχρι την προσοχή.
Καθώς τα παιδιά φτάνουν σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης, οι εξελισσόμενες ανάγκες τους μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο σχετίζονται μεταξύ τους.
Μπορεί να είναι απογοητευτικό και ενοχλητικό να παρακολουθείς — και να ακούς — τα παιδιά σου να τσακώνονται μεταξύ τους. Η καθημερινότητα σε ένα σπίτι όπου είναι γεμάτο συγκρούσεις είναι δύσκολη και αγχωτική για όλους.
Παρόλο που σαν γονιός επιθυμείς να δοθεί ένα τέλος σε αυτή την τρέλα που επικρατεί στο σπίτι, ωστόσο είναι δύσκολο να ξέρεις πότε να σταματήσεις το καβγά ή ακόμα και πότε να εμπλακείς, δίνοντας εσύ τη λήξη του.
Αλλά μπορείς να λάβεις μέτρα για να προωθήσεις την ανακωχή και τελικά την ειρήνη στο σπίτι. Να βοηθήσεις τα παιδιά να τα πάνε καλά και να χτίσουν μια γερή και δυνατή αδερφική σχέση.
Ας δούμε πρώτα τις αιτίες που κάνουν τα αδέρφια να τσακώνονται.
Γιατί τα αδέρφια τσακώνονται
Πολλά διαφορετικά πράγματα μπορούν να κάνουν τα αδέρφια να τσακωθούν. Τα περισσότερα αδέρφια βιώνουν κάποιο βαθμό ζήλειας ή ανταγωνισμού, και αυτό μπορεί να ξεσπάσει σε καυγάδες. Αλλά και άλλοι παράγοντες μπορεί επίσης να επηρεάσουν το πόσο συχνά τσακώνονται τα παιδιά και πόσο σφοδρός μπορεί να γίνει ο καυγάς. Αιτίες μπορεί να είναι:
Οι εξελισσόμενες ανάγκες.
Είναι φυσικό οι μεταβαλλόμενες ανάγκες, τα άγχη και οι ταυτότητες των παιδιών να επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο σχετίζονται μεταξύ τους.
Για παράδειγμα, τα νήπια προστατεύουν από τη φύση τους τα παιχνίδια και τα υπάρχοντά τους και μαθαίνουν να διεκδικούν τη θέλησή τους, κάτι που θα κάνουν σε κάθε βήμα. Έτσι, αν το μωρό πάρει το παιχνίδι του μικρού παιδιού, το μεγαλύτερο παιδί μπορεί να αντιδράσει επιθετικά.
Τα παιδιά σχολικής ηλικίας έχουν συχνά μια ισχυρή αντίληψη περί δικαιοσύνης και ισότητας, επομένως μπορεί να μην καταλαβαίνουν γιατί τα αδέρφια άλλων ηλικιών αντιμετωπίζονται διαφορετικά ή αισθάνονται ότι ένα παιδί τυγχάνει προνομιακής μεταχείρισης.
Οι έφηβοι, από την άλλη πλευρά, αναπτύσσουν μια αίσθηση ατομικότητας και ανεξαρτησίας και μπορεί να δυσανασχετούν με το να βοηθούν στις οικιακές ευθύνες, να φροντίζουν μικρότερα αδέρφια ή ακόμη και να χρειάζεται να περνούν χρόνο μαζί.
Ατομικές ιδιοσυγκρασίες.
Η ατομική ιδιοσυγκρασία των παιδιών σας – συμπεριλαμβανομένης της διάθεσης και της προσαρμοστικότητας – και οι μοναδικές προσωπικότητες τους παίζουν σημαντικό ρόλο στο πόσο καλά τα πάνε μαζί.
Για παράδειγμα, εάν ένα παιδί είναι χαλαρό και ένα άλλο δεν στέκεται πουθενά όπως λέμε, εύκολα, μπορεί να προκύψει μια διαμάχη μεταξύ τους. Ομοίως, ένα παιδί που είναι ιδιαίτερα προσκολλημένο στους γονείς και απαιτεί την προσοχή και την αγάπη μπορεί να ενοχλεί τα αδέρφια που το βλέπουν αυτό και αποζητούν και τα ίδια την προσοχή.
Ειδικές ανάγκες/άρρωστα παιδιά.
Μερικές φορές, οι ειδικές ανάγκες ενός παιδιού λόγω ασθένειας ή μαθησιακών/συναισθηματικών ζητημάτων μπορεί να απαιτούν περισσότερο χρόνο από τους γονείς. Κάποια παιδιά μπορεί να αντιληφθούν αυτή την ανισότητα και να ενεργήσουν για να τραβήξουν την προσοχή. Ακόμα και ο φόβος τους για το τι συμβαίνει στο άλλο παιδί μπορεί να εκφραστεί με τσακωμό και γκρίνια.
Πρότυπα.
Ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς επιλύουν προβλήματα και διαφωνίες αποτελεί ισχυρό παράδειγμα για τα παιδιά. Έτσι, εάν εσείς και ο σύζυγός σας αντιμετωπίζετε τις συγκρούσεις με τρόπο που είναι σεβαστός, παραγωγικός και όχι επιθετικός, αυξάνετε τις πιθανότητες τα παιδιά σας να υιοθετήσουν αυτές τις τακτικές όταν αντιμετωπίζουν προβλήματα μεταξύ τους.
Εάν τα παιδιά σας σας βλέπουν να φωνάζετε τακτικά, να χτυπάτε τις πόρτες και να μαλώνετε δυνατά όταν αντιμετωπίζετε προβλήματα, είναι πιθανό να αποκτήσουν μόνα τους αυτές τις κακές συνήθειες.
Τι να κάνετε όταν αρχίσουν οι μάχες
Αν και μπορεί να είναι σύνηθες για αδέρφια να τσακώνονται, σίγουρα δεν είναι ευχάριστο για κανέναν στο σπίτι. Και μια οικογένεια μπορεί να ανεχθεί μόνο μια ορισμένη ποσότητα σύγκρουσης. Τι πρέπει λοιπόν να κάνετε όταν αρχίσουν οι μάχες;
Όποτε είναι δυνατόν, μην εμπλακείτε. Μπείτε μόνο εάν υπάρχει κίνδυνος σωματικής βλάβης. Αν επεμβαίνετε πάντα, κινδυνεύετε να δημιουργήσετε άλλα προβλήματα. Τα παιδιά μπορεί να αρχίσουν να περιμένουν τη βοήθειά σας και να περιμένουν να έρθετε κάθε φορά αντί να μάθουν να επιλύουν τα προβλήματα μόνα τους.
Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος – ακούσια – να φανεί στο ένα παιδί ότι το άλλο πάντα «προστατεύεται», κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη δυσαρέσκεια. Με την ίδια λογική, τα διασωθέντα παιδιά μπορεί να αισθάνονται ότι μπορούν να ξεφεύγουν εύκολα επειδή πάντα «σώζονται» από το γονέα.
Εάν ανησυχείτε για τη γλώσσα που χρησιμοποιείται ή για το όνομα, είναι σκόπιμο να «προπονήσετε» τα παιδιά για το τι αισθάνονται χρησιμοποιώντας κατάλληλες λέξεις. Αυτό είναι διαφορετικό από το να παρέμβεις ή να μπεις και να χωρίσεις τα παιδιά.
Ακόμη και τότε, ενθαρρύνετέ τους να επιλύσουν οι ίδιοι την κρίση. Εάν παρέμβετε, προσπαθήστε να επιλύσετε προβλήματα με τα παιδιά σας, όχι χωρίς αυτά.
Αν αποφασίσετε να συμμετέχετε ακολουθούν ορισμένα βήματα που πρέπει να λάβετε υπόψη:
- Χωρίστε τα παιδιά μέχρι να ηρεμήσουν. Μερικές φορές είναι καλύτερο να τους δώσετε χώρο για λίγο και να μην επαναλάβετε αμέσως τη σύγκρουση. Διαφορετικά, ο αγώνας μπορεί να κλιμακωθεί ξανά. Περιμένετε μέχρι να σβήσουν τα αρνητικά συναισθήματα.
- Μην εστιάζετε πολύ στο να καταλάβετε ποιο παιδί φταίει. Χρειάζονται δύο για να παλέψουν — όποιος εμπλέκεται είναι εν μέρει υπεύθυνος.
- Στη συνέχεια, προσπαθήστε να δημιουργήσετε μια κατάσταση «win-win» έτσι ώστε κάθε παιδί να κερδίσει κάτι. Δηλαδή, όταν και οι δύο θέλουν το ίδιο παιχνίδι, ίσως υπάρχει ένα παιχνίδι που θα μπορούσαν να παίξουν μαζί.
Θυμηθείτε, καθώς τα παιδιά αντιμετωπίζουν διαφωνίες, μαθαίνουν επίσης σημαντικές δεξιότητες που θα τους χρησιμεύσουν για μια ζωή – όπως το πώς να εκτιμούν την οπτική γωνία ενός άλλου ατόμου, πώς να συμβιβάζονται και να διαπραγματεύονται και πώς να ελέγχουν τις επιθετικές παρορμήσεις.
Βοηθώντας τα παιδιά να συνεννοηθούν
Απλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε κάθε μέρα για να αποτρέψετε τις μάχες ανάμεσα στα αδέρφια:
- Θέστε βασικούς κανόνες για αποδεκτή συμπεριφορά.
- Πείτε στα παιδιά να κρατούν τα χέρια τους για τον εαυτό τους και ότι δεν υπάρχει βρισιά, φωνές, φωνές, χτυπήματα πόρτας.
Φτιάχνουμε τους κανόνες μαζί με τα παιδιά
- Ζητήστε τη γνώμη τους σχετικά με τους κανόνες — καθώς και τις συνέπειες όταν τους παραβιάζουν. Αυτό διδάσκει στα παιδιά ότι είναι υπεύθυνα για τις πράξεις τους, ανεξάρτητα από την κατάσταση ή το πόσο προκλήθηκαν ένιωσαν, και αποθαρρύνει κάθε προσπάθεια διαπραγμάτευσης σχετικά με το ποιος είχε «δίκιο» ή «άδικο».
- Μην αφήνετε τα παιδιά να σας κάνουν να πιστεύετε ότι όλα πρέπει να είναι πάντα «δίκαια» και «ίσα» — μερικές φορές το ένα παιδί χρειάζεται περισσότερα από το άλλο.
- Να είστε προληπτικοί δίνοντας στα παιδιά σας την προσοχή που κατευθύνεται στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες τους. Για παράδειγμα, αν σε κάποιον αρέσει να βγαίνει σε εξωτερικούς χώρους, κάνε μια βόλτα ή πήγαινε στο πάρκο. Εάν σε ένα άλλο παιδί αρέσει να κάθεται και να διαβάζει, αφιερώστε χρόνο και για αυτό.
- Βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά έχουν τον δικό τους χώρο και χρόνο για να κάνουν τα δικά τους πράγματα — να παίζουν μόνα τους με παιχνίδια, να παίζουν με φίλους χωρίς να τους κολλάει ο αδερφός τους ή να απολαμβάνουν δραστηριότητες χωρίς να χρειάζεται να μοιράζονται 50-50.
- Δείξτε και πείτε στα παιδιά σας ότι, για εσάς, η αγάπη δεν είναι κάτι που έχει όρια.
- Ενημερώστε τους ότι είναι ασφαλείς, σημαντικοί και αγαπημένοι και ότι οι ανάγκες τους θα ικανοποιηθούν.
Οικογενειακές στιγμές – λίγες ώρες όλοι μαζί πάντα βοηθούν
- Διασκεδάστε μαζί ως οικογένεια. Είτε παρακολουθείτε μια ταινία, είτε ρίχνετε μια μπάλα ή παίζετε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, δημιουργείτε έναν ειρηνικό τρόπο για τα παιδιά σας να περνούν χρόνο μαζί και να σχετίζονται μεταξύ τους. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να μειώσετε τις εντάσεις μεταξύ τους. Δεδομένου ότι η γονική προσοχή είναι κάτι για το οποίο πολλά παιδιά τσακώνονται, οι διασκεδαστικές οικογενειακές δραστηριότητες μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των συγκρούσεων.
Δώστε ανταμοιβή αλλά πάρτε την πίσω όταν δεν τηρούνται οι κανόνες – ενημερώστε για τις συνέπειες
- Εάν τα παιδιά σας τσακώνονται συχνά για τα ίδια πράγματα (όπως βιντεοπαιχνίδια ή το τηλεχειριστήριο της τηλεόρασης), φτιάξτε ένα πρόγραμμα που να δείχνει ποιο παιδί “κατέχει” αυτό το αντικείμενο ποιες μέρες και ποιες ώρες της εβδομάδας. (Αλλά αν συνεχίσουν να τσακώνονται για αυτό, αφαιρέστε το “βραβείο” εντελώς.)
- Εάν οι καβγάδες μεταξύ των παιδιών σχολικής ηλικίας είναι συχνές, κάντε εβδομαδιαίες οικογενειακές συναντήσεις στις οποίες επαναλαμβάνετε τους κανόνες σχετικά με τις καβγάδες και εξετάζετε προηγούμενες επιτυχίες στη μείωση των συγκρούσεων. Σκεφτείτε να δημιουργήσετε ένα πρόγραμμα όπου τα παιδιά κερδίζουν πόντους για μια διασκεδαστική οικογενειακή δραστηριότητα όταν συνεργάζονται για να σταματήσουν να μάχονται.
Δώστε χρόνο στο κάθε παιδί ξεχωριστά εύκολα το λέμε – δύσκολα το κάνουμε
- Αναγνωρίστε πότε τα παιδιά χρειάζονται απλώς χρόνο χωριστά το ένα από το άλλο και τη δυναμική της οικογένειας. Προσπαθήστε να κανονίσετε ξεχωριστές ημερομηνίες παιχνιδιού ή δραστηριότητες για κάθε παιδί περιστασιακά. Και όταν ένα παιδί είναι σε ένα ραντεβού παιχνιδιού, μπορείτε να περάσετε χρόνο ένας προς έναν με ένα άλλο.
- Λάβετε υπόψη ότι μερικές φορές τα παιδιά παλεύουν για να τραβήξουν την προσοχή των γονιών. Σε αυτή την περίπτωση, σκεφτείτε να πάρετε ένα τάιμ άουτ από το δικό σας. Όταν φεύγεις, το κίνητρο για τσακωμό έχει φύγει. Επίσης, όταν η δική σας ασφάλεια κοντεύει, σκεφτείτε να παραδώσετε τα ηνία στον άλλο γονέα, του οποίου η υπομονή μπορεί να είναι μεγαλύτερη εκείνη τη στιγμή.
Λήψη επαγγελματικής βοήθειας
Σε ένα μικρό ποσοστό οικογενειών, η σύγκρουση μεταξύ αδελφών είναι τόσο σοβαρή που διαταράσσει την καθημερινή λειτουργία ή επηρεάζει ιδιαίτερα τα παιδιά συναισθηματικά ή και ψυχολογικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι συνετό να ζητήσετε βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Ζητήστε βοήθεια για σύγκρουση αδελφών αν:
- είναι τόσο σοβαρό που οδηγεί σε συζυγικά προβλήματα
- δημιουργεί πραγματικό κίνδυνο σωματικής βλάβης σε οποιοδήποτε μέλος της οικογένειας
- βλάπτει την αυτοεκτίμηση ή την ψυχολογική ευημερία οποιουδήποτε μέλους της οικογένειας
- μπορεί να σχετίζεται με άλλες σημαντικές ανησυχίες, όπως η κατάθλιψη
Το παν είναι να βοηθήσετε τα παιδιά σας να αναπτύξουν μια υγιή αδερφική σχέση που θα τα βοηθήσει σε όλη τους τη ζωή.