Παιδική παχυσαρκία: ένα αυξανόμενο πρόβλημα υγείας
Η παιδική ηλικία και η εφηβεία αποτελούν κρίσιμες περιόδους για την ανάπτυξη του ανθρώπου. Η υιοθέτηση ανθυγιεινών συνηθειών, όπως κακή διατροφή και μειωμένη σωματική δραστηριότητα, μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους από νεαρή ηλικία και συχνά συνεχίζεται μέχρι την ενηλικίωση.
Αυτό αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο σοβαρών ασθενειών όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τον καρκίνο και τον σακχαρώδη διαβήτη.
Στοιχεία για την κατάσταση στην Ελλάδα
- 13,6% των παιδιών ηλικίας 0–5 ετών
- 37,5% των παιδιών/εφήβων 2–14 ετών
- 43% των παιδιών 5–7 ετών
Τα στοιχεία αυτά αναδεικνύουν την επείγουσα ανάγκη για δράση.
Τι είναι η Εθνική Δράση για την Αντιμετώπιση της Παιδικής Παχυσαρκίας;
Η Εθνική Δράση αποτελεί το πρώτο ολοκληρωμένο πρόγραμμα στην Ελλάδα με στόχο την πρόληψη και καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας.
Υλοποιείται από το Υπουργείο Υγείας, σε συνεργασία με τη UNICEF, με τη συμμετοχή επιστημόνων, εκπαιδευτικών, τοπικών φορέων, γονέων και παιδιών. Το πρόγραμμα καλύπτει ηλικίες 0–17 ετών και περιλαμβάνει δράσεις πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας πρόληψης.
Πώς εφαρμόζεται το πρόγραμμα στην πράξη
Σε όλες τις μεγάλες πόλεις υπάρχουν σχολεία-κόμβοι που πραγματοποιούν ενημερωτικές και κινητικές δράσεις του προγράμματος.
Τα δύο σχολεία-κόμβοι στην Πάτρα
Στα πλαίσια της Εθνικής Δράσης κατά της παιδικής παχυσαρκίας, μια πρωτοβουλία του Υπουργείου Υγείας σε συνεργασία με τη UNICEF, που συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο Πατρών στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, έχουν δημιουργηθεί δύο σχολεία-κόμβοι στην περιοχή της Πάτρας:
- το 16ο Δημοτικό Σχολείο Πατρών
- το Γενικό Λύκειο Δεμενίκων
Βασικός στόχος αυτών των σχολείων είναι να λειτουργούν ως κόμβοι κοινωνικοποίησης, δημιουργίας και ευεξίας για τα παιδιά της περιοχής, προσφέροντας ευκαιρίες συμμετοχής σε:
- Αθλητικές δραστηριότητες
- Διατροφικά εργαστήρια
- Καλλιτεχνικές και δημιουργικές δράσεις
- Περιβαλλοντικές παρεμβάσεις
Εβδομαδιαίες δραστηριότητες
Στο πλαίσιο της δράσης, κάθε εβδομάδα πραγματοποιούνται:
Κάθε Τετάρτη — Διατροφικά εργαστήρια (16:00–17:00)
Θεματικές όπως:
- Μάθημα μαγειρικής για παιδιά
- Φύτευση & καλλιέργεια
- Δημιουργικά εργαστήρια
- Βιωματική εκπαίδευση για υγιεινή διατροφή σε μορφή παιχνιδιού
Κάθε Παρασκευή — Κινητικά παιχνίδια (16:00–17:00)
Δραστηριότητες όπως:
- Παιχνίδια τύπου survivor
- Συνδυασμός άσκησης & μάθησης
- Παιχνίδια τσίρκου
- Συνεργατικές αθλητικές δράσεις
Παράδειγμα εβδομαδιαίου προγράμματος
Την Τετάρτη 10/12 στο 16ο Δημοτικό Σχολείο Πατρών:
- 16:00–17:00: Διατροφικό εργαστήριο με συζήτηση για την υγιεινή διατροφή και kids-friendly μάθημα μαγειρικής. Το εργαστήριο θα συντονίσει διατροφολόγος–διαιτολόγος με σπουδές στη μαγειρική, σε συνεργασία με φοιτητές του ΙΕΚ Μαγειρικής Πάτρας.
- 17:00–18:00: Κινητικό εργαστήριο με δημιουργικά και συνεργατικά παιχνίδια από τον κ. Χριστόπουλο, Manager Γυμναστικής και μέλος του προπονητικού team της ομάδας μπάσκετ Προμηθέας Πάτρας.
Οι δραστηριότητες είναι εντελώς δωρεάν και ανοιχτές για όλα τα παιδιά της τοπικής κοινότητας.
Υπηρεσίες και παροχές της Εθνικής Δράσης
1. Υπηρεσίες υγείας για παιδιά και οικογένειες
Οι ιατρικές επισκέψεις προσφέρουν:
- αξιολόγηση ανάπτυξης,
- παρακολούθηση διατροφικής κατάστασης,
- αναγνώριση παραγόντων κινδύνου,
- καθοδήγηση για υγιεινές συνήθειες.
Για τα παιδιά με παχυσαρκία παρέχονται δωρεάν συνεδρίες από ιατρούς, διαιτολόγους και εξειδικευμένους επαγγελματίες.
2. Εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία όλων των βαθμίδων
Οι μαθητές συμμετέχουν σε δράσεις που προάγουν:
- κατανάλωση υγιεινού πρωινού,
- αύξηση κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών,
- δεξιότητες μαγειρέματος,
- γνώση τοπικών προϊόντων.
3. Δωρεάν αθλητικές δραστηριότητες
Περιλαμβάνουν:
- τουρνουά μπάσκετ για παιδιά,
- πρόσβαση σε οργανωμένες αθλητικές δράσεις,
- σταδιακή ενσωμάτωση περισσότερων αθλημάτων.
Toolboxes “Τροφή για Δράση”
Οι εργαλειοθήκες προσφέρουν δραστηριότητες για ηλικίες 4–18 ετών, σχεδιασμένες από ειδικούς. Εστιάζουν σε:
- υγιεινή διατροφή,
- τακτική σωματική άσκηση,
- ενεργή συμμετοχή μαθητών και γονέων.
Υπάρχει επίσης υλικό ειδικά για γονείς με στόχο τη βελτίωση των συνηθειών στο οικογενειακό περιβάλλον.
Παράγοντες που συμβάλλουν στην παιδική παχυσαρκία
Ατομικοί παράγοντες
- διατροφικές προτιμήσεις,
- επίπεδα άσκησης,
- φυσιολογικές/μεταβολικές διεργασίες.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες
- καθιστικός τρόπος ζωής,
- διαθεσιμότητα τροφών υψηλής θερμιδικής αξίας,
- περιορισμένοι χώροι άθλησης.
Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες
- οικογενειακά πρότυπα,
- κοινωνικές ανισότητες,
- πολιτικές υγείας.
Χαμηλά ποσοστά σωματικής δραστηριότητας στην Ελλάδα
Επαρκώς δραστήρια είναι μόνο:
- 21% των παιδιών 11 ετών
- 15% των παιδιών 13 ετών
- 13% των παιδιών 15 ετών
Γιατί η Εθνική Δράση είναι αναγκαία;
Με βάση τα παραπάνω, είναι ξεκάθαρο ότι χρειάζονται:
- στρατηγικές πρόληψης,
- δράσεις ενίσχυσης των οικογενειών,
- παρεμβάσεις στο σχολικό περιβάλλον.
Η Εθνική Δράση λειτουργεί ως ένα ολοκληρωμένο εργαλείο για τη βελτίωση της υγείας των παιδιών σε εθνικό επίπεδο.
Στόχοι της Εθνικής Δράσης
Ίδρυση Ευρωπαϊκού Κέντρου Καταπολέμησης της Παχυσαρκίας, με έδρα την Αθήνα.
Μείωση παιδικής παχυσαρκίας από 37,5% (2019) σε 24,5% (2030).
Συλλογή και ανάλυση δεδομένων για τις αιτίες και τις επιπτώσεις της παχυσαρκίας.
Ανάπτυξη πολιτικών σε υγεία, εκπαίδευση και κοινωνική προστασία.
Καθιέρωση βιώσιμων προγραμμάτων για τα πρώτα 20 χρόνια ζωής.
Προώθηση υγιεινής διατροφής σύμφωνα με τις οδηγίες ΠΟΥ & UNICEF.